Saha Çalışma Ekibi
- Klinik Psikolog Görkem Güler
- Dr./Psikoterapist Timur Harzadın
- Psikolog Betül Cerit
- Psikolojik Danışman Meryem Kalabey
- Psikolog Elif Zahide Gök
- Stajyer Psikolog Nazmiye Nur Yorulmaz
Sarı Psikoloji Psikososyal Destek Ekibimiz ile depremden 3 hafta sonra 01.03.2023-04.03.2023 tarihleri arasında Gaziantep ve Kahramanmaraş bölgesinde depremin etkilerini gözlemlemek, yapılması gerekenleri tespit etmek ve koordinasyonu sağlamak amacıyla ziyaretlerimiz yapılmıştır. Çalışmalarımız ve ziyaretlerimiz sırasında gözlemlerimizi kamuoyuyla paylaşıyoruz.
Sarı Psikoloji Psikososyal Destek Biriminin bölgede ilk gittiği büyük yıkımın olduğu Pazarcık ilçesinde bulunan çadır kentler olmuştur. Çalışmalarımız sırasında barınma, su, gıda, ısınma, tuvalet gibi temel ihtiyaçların hâlâ karşılanmadığı görülmüştür. Öte yandan merkezlerin ve ilçelerin karşılaştığı sorunların farklılaştığı da tanıklık edilmiştir. Bu çadır kentlerde detaylı gözlem yapıldıktan (oyun çadırı, oyun alanı, diğer psikologlarla görüşme) sonra etkinlik ve çalışmalar için uygun çadır kente geçilmiştir. Bu gözlem sonucunda da bazı çadır kentlerde imkânların daha iyi olduğu görülmüştür. Şöyle ki; birçok yerde çadır kent olduğu gözlemlendi fakat bu çadır kentlerde görüşme ve etkinlik alanı uygun olmayan yerler de mevcuttur. Bunun için birkaç bölge gezilmiş ve uygun çadır kent bulunmuştur. Bunun sonucunda kalabalık, çocuk nüfusunun yoğun olduğu yerde psikososyal destek birimi olarak bulunmaya karar verilmiştir.
Önce çocukların genel durumu, yaş analizi, genel çadır kent gözlemi yapılmıştır. Bunun sonucunda planlanan etkinlik malzemeleri ve oyuncaklar bölgedeki çadıra taşınmıştır. Çocukların etkinliklere katılım için istekliliği ekibimiz için motivasyon ve güç kaynağı olmuştur. Ekibimizce, yaşanılan zorlayıcı döneme bağlı olarak ortaya çıkan stres belirtilerini önlemeyi ya da azaltmayı hedefleyen yöntemler planlanmıştır. Planladığımız gibi öncelikle resim çizme (Güvenli Bölgeni Çiz) etkinliği ile başlanmıştır. Çocukları organize etmek bizler için zor olmadı. Zemin yapay çimle kapalı olduğu için ve açık alanda yapmak bizleri de iyi hissettirdi. Büyük resim kâğıtları ve renkli kalemleri kullandık. Bu esnada herkese bireysel kâğıt ve kalem verilmemesini istedik, bunun sebebi arkadaşları arasında paylaşmayı kuvvetlendirmekti. Bunun sonucunda da çok güzel bir tepkiyle karşılaştık.
Resim etkinliğinden sonra depremden etkilenen çocuklar için yazılan terapötik hikâyeyi (Pırpır Kendini Güvede Hissediyor) ekip arkadaşımız oyuncağıyla birlikte anlattı. Bu sürede de çocukları bir araya toplamak tahminimizden daha kolay oldu. Hikâye sonunda birtakım sorular sorularak çocukların duyguları sözelleştirilmeye çalışıldı.
Hikâyeden sonra serbest birçok etkinlik yapıldı ve bu etkinliklerden sonra çocuklara psikolojik olarak iyi hissettirecek oyuncaklar dağıtıldı. Bu çadırda yaklaşık dört saat süren etkinlikler yapıldı. Akabinde başka çadır kentler ve ardından Gaziantep bölgesinde de çalışmalar yürütüldü.
Yaşadığımız felaket, toplumumuzun tüm kesimlerini etkilemiştir. Bu felaketle, toplumumuzun iyilik hali algısı bozulmuş, insanların acı çekmesine ve hem kısa hem de uzun vadeli etkilere sahip olmasına neden olması beklenmelidir. Etki, diğerlerinin yanı sıra yoksullar, kadınlar, yaşlılar, çocuklar, engelliler ve savunmasız gruplar arasında daha kötüdür. Bir afetle hızlı bir şekilde başa çıkamama, etkilenen nüfus arasında olumsuz psikososyal etkilere neden olmaktadır. Yaşadığımız deprem hem somut hem de “sosyal-toplumsal ilişkiler” olarak inşa edilmiştir; bu nedenle yıkımın sebebinin açıklanması tartışılması gözlemler ve tanıklıklarla sürekli olarak yeniden yorumlanmalıdır. Bu değerlendirmeler afetin psikososyal etkilerini analiz etmek için de geçerlidir. Bu nedenle acil durum müdahalesinden sürdürülebilir psikolojik sağlık sistemi etkili bir şekilde geçiş planlanmalıdır.
Afet Saha Gözlem Raporuna Ulaşmak için Tıklayınız.
Sorunlar ve Öneriler
1. Temel ihtiyaçların karşılanması (güvenlik, barınma, hijyen, yiyecek) konusunda karşılaşılan her sorun çadırlar ve insanlar arasında sorunlar yaşanabilmesine yol açabilmektedir. Afetin ardından yaşanan kayıplar ve kendini güvende ve değerli hissetmeyi engelleyecek durumlar uykusuzluk, sinirlilik, çabuk öfkelenme gibi sorunlara yol açabilmektedir. Kayıplar ve hayatta kalmanın sağlıklı bir şekilde anlamlandırılmasının halkın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlara çözüm üretilmesi konusunda organizasyonların yeterlilik göstermesi ile de ilişkili olduğu görülmüştür.
2. Deprem bölgesinde sunulacak psikolojik sağlık hizmetlerinin planlanması ve koordinasyonu sağlanmalıdır. Bölgede ilerleyen süreçte kamusal, ulaşılabilir ve ücretsiz hizmet sunacak bu merkezler belirli bir ölçeklendirme dâhilinde yetişkinlere, çocuklara ve kurumlara (okullar, işyerleri vb.) psikoeğitimsel bilgilendirmeler ulaştırmalıdır. Bu merkezlerde travma, kayıp ve yas konusunda uzmanlar yanında aile danışmanları, oyun terapistleri, aile danışmanları gibi uzmanlar bulunmalıdır. Ölçeklendirilmiş bu birimler (bölge, il-ilçe ve alt birimler) Afet Psikososyal Destek ve Müdahale Merkezleri olarak yapılandırılmalı, sosyal ve kültürel etkinlikler konusunda bilgilendirici ve yönlendirici olmalıdır.
3. Oluşturulacak Afet Psikososyal Destek ve Müdahale Merkezleri hastanelerin psikiyatri polikliniklerine gerekli hallerde ücretsiz ve randevu öncelikli yönlendirmeler yapabilmelidir.
4. Oluşturulacak Afet Psikososyal Destek ve Müdahale Merkezleri hizmetleri, hastane temelli klinik hizmetlere yönlendirme; deprem sonrası temel ruh sağlığı hizmeti sunmak üzere psikolojik sağlık sunan gönüllü ve personellerin eğitimi ve gözetimi; psikolojik ilk yardım, odaklanmış toplum temelli psikososyal müdahaleler, okul temelli psikososyal destek, 7/24 danışmanlık hattı hizmeti ve halkı bilinçlendirme faaliyetleri şeklinde sunulmalıdır.
Afet Saha Gözlem Raporuna Ulaşmak için Tıklayınız.
