Özgül Öğrenme Güçlüğü (Disleksi) | Kayseri Dsileksi

Disleksi kavramı 19. yüzyıldan beri bilinmektedir. Latince kökenli olan bu kelime okuma güçlüğü anlamına gelir. Çeşitli alanlardaki uzmanlar tarafından belirli öğrenme zorluklarını tanımlamak için 100'den fazla terim kullanılmaktadır. Bunlardan kelimenin tam anlamıyla "okuma güçlüğü" anlamına gelen "disleksi" en yaygın kullanılanıdır. Öğrenme güçlüğü olan çocukların büyük çoğunluğu okuma güçlüğü çeken çocuklar olduğu için birçok kaynakta “disleksi” “öğrenme güçlüğü” ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Bu Kayseri Sarı Psikolojinin yazısında, okuma güçlüklerine ek olarak, öğrenme güçlüklerinin belirtilerini, nedenlerini ve tedavisini de tartışmaktadır.

Disleksi (özgül öğrenme güçlüğü) nedir?

Özel öğrenme güçlüğü; bir çocuğun zekasının normal veya normalin üzerinde olsa bile dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma, yazma veya matematik becerilerinin bir ya da daha fazlasında akranlarına ve zeka seviyesine göre daha düşük başarı göstermesidir. Bu, okuma, matematik ve yazılı anlatım bozukluğu alt gruplarını içermektedir.

Özel öğrenme güçlüğü:

Doğuştandır.
Görme, işitme bozukluğundan kaynaklanmaz.
Zeka sorununa bağlı olmamaktadır.
Eğitide yaşanılan aksaklıklar, okulların sık değişmesi gibi sebeplerden kaynaklanmaz.
Beyindeki bazı farklılıklar nedeniyle bir veya daha fazla öğrenme süreci bozulur.
Her çocuğun başarılı olduğu veya zorlandığı farklı alanları vardır.
Her çocuk benzersizdir.

Disleksinin (özgül öğrenme güçlüğü) Nedenleri Nelerdir?

Disleksinin kesin nedeni bilinmemektedir. Muhtemel nedenler:

Genetik kalıtsal faktörler
Beyindeki yapısal, fonksiyonel farklılıklar
Disleksi de Genetik / Katılım
Disleksi olan çocukların ebeveynleri, genel nüfusa göre 5-12 kat daha fazla benzer problemlere sahiptir.
İkizlerde her iki çocukta da disleksi olma şansı yüksektir (tek yumurta ikizlerinde ise daha yüksektir). Kardeşlerde benzer sorunları olması muhtemeldir.
Beynin Yapısal İşleyişindeki Farklılıklar

Öğrenme güçlüğü olan çocukların beyinlerindeki farklılıklar yapısal ve işlevsel olarak farklıdır. Örneğin, normal kişilerde işitsel algılama bölgesi solda daha büyüktür ama disleksisi olan kişilerde ya sağdaki daha büyüktür ya da her iki taraf da eşittir. Bu bölge, duyulan seslerin görsel bilgiye dönüştürüldüğü ve anlamlandırıldığı alandır. Bu farklılık, okuma güçlüğü çeken çocukların harf-ses ilişkisi kuramaması, işitilen sesin hangi harfe ait olduğunu öğrenememesinden kaynaklanmaktadır.

Disleksinin (özgül öğrenme güçlüğü) Belirtileri Nelerdir?

Özel öğrenme güçlüğü okul öncesi belirtilerle başlar. Ancak bu dönemde kesin tanı koymak zordur.

Okul Öncesinde Gözlenlenebilecek Belirtiler

Konuşma gecikmesi ve diğer konuşma bozuklukları (yetersiz ve yavaş gelişen kelime dağarcığı, kelimeleri doğru telaffuz etmede güçlük, herhangi bir şeyi anlatmakta güçlük çekmek, az konuşma)
Kavram gelişiminin zayıflığı (küçük- büyük, alt-üst, önce-sonra, ince-kalın, iç-dış gibi kavramları öğrenememek ve karıştırmak)
Motor gelişiminin zayıflığı (öz bakım becerilerini öğrenmekte güçlük çekmek, beceriksizlik(sakarlık), çizime karşı isteksizlik)

İlkokul Döneminde Gözlenlenebilecek Belirtiler

Akamik Başarıları: Disleksisi olan çocuklar birçok yönden zeki görünseler de akademik olarak başarısız oluyorlar. Ve bu durum velilerin beklemediği ve öğretmeni şaşırtan bir durumdur. Başarı durumları değişkenlik gösterir, bazı derslerde normal/normal üstü başarı sahibi iken bazı derslerde düşüktür.

Okuma Becerileri: Disleksik çocukların birinci sınıfta okumayı öğrenirken zorlanırlar ve gecikme yaşarlar. Diğer sınıflarda da yaşıtlarının gerisinde kalmaktadırlar. Harf ve sus uyumu gelişmemiştir. Harfin şekli ile sesini birleştiremez hatta bazı harflerin seslerini öğrenemezler, kelimeleri hecelemekte ya da harflerine ayırmakta zorlanırlar. Sınıf düzeyine uygun bir metni okuduğunda anlamta zorluk yaşayabilir. Genel olarak başkası okuduğu zaman parçaları daha iyi anlarlar.

Yazma Becerileri: Disgrafiden (yazma bozukluğu) muzdarip olan çocuklar birinci sınıfta yazmayı öğrenmede güçlükler ve gecikmeler yaşarlar. Bazı harfleri, sayıları ve kelimeleri yazarken ters çevirir veya karıştırırlar. Örnek olarak:

o "ev" yerine "ve", "koç" yerine "çok", "sopa" yerine "soba"

o b-d, d-t, ı-i, 2-5, m-nt, ğ-g.

Yazarken birkaç heceleri, veya harfleri yazmayı unuturlar ve ek harf/hece ekleyebilirler. Sınıf düzeyine göre imla ve noktalama, büyük-küçük harf hataları yapabilirler. Bazen de kelimeler arası boşluk eklemeden ya da kelimeleri ikiye üçe bölerek yazabilirler. Akranlarına göre el yazıları çirkindir ve okunaksızdır. Tahtada yazanları ya da hocanın söylediklerini deftere yazarken zorlanabilirler.

Aritmetik Becerileri: Aritmetikte sayı kavramını anlamakta güçlük çekerler. Bazı aritmetik sembollerin öğrenilmesi zordur, kafa karıştırıcıdır. Sınıf düzeyindeki çarpım tablosunu öğrenmede geri kaldılar. Dört işlemi yavaş yaparlar. Problemin çözümüne giden sürece karar veremezler, yaşlarına uygun düzeyde matematik problemleri yaparken otomatik tepki vermeleri zordur.

Çalışma Alışkanlıkları: Tek başına çalışma alışakanlıkları gelişmemeiştir. Öğrenme stratejilerinden yoksunlar, nasıl çalışacaklarını, daha fazlasını nasıl öğrenceklerini ve öğrendiklerini nasıl hatılayacaklarını bilemezler.

Organize Olma Becerileri: Yaptıkları işleri organize etmekte zorlanırlar, nereden ve nasıl başlayacaklarını bilmezler. Plan yapmakta zorlanırlar.

Yönelim (Oryantasyon) Becerileri: Sağ-sol, kuzey-güney, doğu-batı kavramlarını öğrenmekte güçlük çekerler. Zaman kavramlarını karıştırırlar (örneğin dün-bugün, öncesi-sonrası, gün, ay, yıl, mevsim). Hangi aydayız diye sorulduğunda Salı, hangi mevsimde olduğumuzu sorduğunda Şubat diyebilirsiniz. Saati öğrenmekte zorluk yaşarlar.

Sıraya Koyma Becerileri: Haftanın günlerini, ayları ve mevsimleri doğru saysalar bile, pazardan önce hangi gün, eylülden sonra hangi ay, ayın ikinci günü nedir gibi sorular sorulduğunda cevap vermekte zorlanırlar veya yanlış cevap verebilirler.

Sözel İfade Becerileri: Duygularını ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmekte zorluk yaşarlar. Konuşurken doğru cümleler kuramazlar, heyecanlanırlar, kafaları karışır ve şaşırırlar.

Motor Becerileri: Topu yakalama, ip atlama gibi görevlerde yaşıtlarına göre yetersizdirler. Sakarlık yaparlar, sık sık düşerler, yaralanabilirler ve istemeden bir şeyler kırarlar. Çatal bıçak kullanmakta, ayakkabı ve kravat bağlamakta zorluk yaşarlar. İnce motor becerilere dayalı görevlerde (düğme ilikleme, makas kullanma, boncuk dizme gibi) zorlanırlar.

Disleksisi olan çocuklar, yukarıda belirtilen semptomların tümüne sahip olmayabilir çünkü her çocuk benzersizdir.

Disleksi (özgül öğrenme güçlüğü) Tanı Süreçleri

Öğrenme güçlüğü, tıbbi (medikal) bir sorunun sonucu veya belirtisi olabilir. Bu nedenle tanı ve değerlendirme süreçleri detaylı bir tıbbi değerlendirmeyi içermelidir. Anamnez (annenin hamilelikte alkol ve tütün kullanımı, enfeksiyonlar), duyu muayeneleri (görme ve işitme testleri, fizik muayene (büyüme ve gelişim düzeyi), nörolojik muayene ve EEG), laboratuvar ve genetik testler gibi bir takım testler gerekebilir.

Kayseri Öğrenme Güçlüğü sıklıkla diğer psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülür. Eşlik eden bozuklukların başında dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bulunur. Okuma bozukluğuna sahip çocukların %-25'inin DEHB'si ve DEHB'li çocukların %-60'ının öğrenme güçlüğü vardır. Öğrenme güçlüğü olan çocuk ve gençlerin yüksek oranda anksiyete, depresyon ve somatik yakınmalara sahiptirler. Teşhis aşamasında diğer problemler de dikkate alınmalıdır.

Öğrenme güçlüğü, dikkate alınmadığı takdirde kolayca gözden kaçabilecek bir bozukluktur. Bu hastalığa sahip çocuklar genellikle okul başarısızlığı nedeniyle kliniğe getirilseler de çok farklı klinik görünüme de sahip olabilirler. Konuşma bozukluğu, okul korkusu, sosyal korkular, bedensel yakınmalar, gece korkuları gibi nedenleriyle gelen çocuklarda öğrenme güçlüğü de dikkate alınmalı ve ayırt edilmelidir.

Tanıda Kullanılan Testler

Tanıda önce zeka testi uygulanır. Bu test çocuğun normal zihinsel gelişimini, güçlü ve zayıf yönlerini inceler. Ardından okuma, yazma ve aritmetik becerilerini ölçmeye yönelik testler yapılır. Ek olarak, belirli öğrenme güçlüklerinin belirtilerini belirlemek için başka bir grup test yapılır. Tüm bu değerlendirmelerden sonra çocuğun hangi alanlarda zorluk çektiği ve nerelerde iyi olduğu ortaya çıkmaktadır.

Disleksi (özel öğrenme güçlüğü) de Kullanılan Tedavi Yaklaşımları

Disleksinin tedavisi EĞİTİM'dir. Bu eğitim okul eğitiminden farklıdır. Çocuk normal bir okulda öğrenimine devam ederse, tek başına veya grup halinde özel eğitime alınır.

Disleksinin eğitim yoluyla tedavisi, zihinsel engelli kişilere yönelik olan özel eğitimden farklıdır. Bu, alanında uzman kişiler tarafından sağlanmalıdır. Bu alanda eğitim görmemiş sıradan ilkokul öğretmenleri veya özel eğitimcileri tarafından verilmesi uygun değildir. Ülkemizde bu alanda eğitimlerini tamamlayanların ve bu sorunla ilgili eğitim uygulayıcılarının sayısı çok azdır.

Bu uygulamalarda çocuğun gelişimini yetersiz kılan psikolojik sürecin veya süreçlerin tespit edilmesi ve düzeltilmesi çok önemlidir. Süreç öğretimi, işitsel, görsel, dokunsal ve kinestetik algının geliştirilmesini, bu algıların ayırt edilmesini, sıralı becerilerin ve motor koordinasyon becerilerinin geliştirilmesini, dikkat ve hafızanın arttırılmasını içerir. Ayrıca bu süreç eğitimi fonetik farkındalığın artırılmasını, konuşma, dinleme, yazma (dil), okuma becerilerinin geliştirilmesini, kavram ve düşünce süreçlerinin gelişiminin desteklenmesini de içerir. Bu farklı anlayışları destekleyen veya geliştiren araştırmalar, akademik becerilerde eğitimle birlikte sağlanır.

Bazı öğrenme güçlüklerini ortadan kaldırabilecek bir ilaç tedavisi yoktur. Ancak bu soruna dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, anksiyete bozukluğu, depresyon gibi başka psikiyatrik bozukluklar eşlik ediyorsa ilaç tedavisi düşünülmelidir.

Özgül öğrenme güçlüğü çeken çocukların ebeveynleri ne yapmalıdır?

Çocuğun durumunu Kabul edelim. Çocuğu başarısızlığı için yargılamayın veya suçlamayın, bunun beynin işlevsel, yapısal bir sorunundan kaynaklandığını unutmayın.
Bu zorluğun üstesinden gelmesine yardımcı olmak için terapötik eğitim ve psikiyatrik destek alın.
Eğitim sırasında kazanılan becerileri evde çeşitli aktivitiler ve oyunlarla pekiştirin. Unutmayın ki bu çocuklar bir şeyler yaparak ve yaşayarak çok daha iyi öğrenirler.
Okula ve öğretmenlere çocuğunuzun zorluklarını anlatın, birlikte çalışmaya çalışın. Belirli bir öğrenme engelinin eğitimsel tedavisinin özel bilgi gerektirdiğini unutmayın. Sınıf öğretmeninden bu yardımı beklemeyin.
Çocuğunuzu işinde cesaretlendirin ve destekleyin. Onu değerli ve kendinden emin hissettirmek için, ona böyle hissettirmelisiniz.
Yapabileceği basit görevlerden başlayarak onu zor görevlere hazırlayabilirsiniz.
Disiplin ve kurallara sıkı sıkıya bağlı kalın. Öğrenme güçlüğü, çocuğun kuralları öğrenemeyeceği anlamına gelmez.
Eğitsel tedavi sonuçları daha uzun bir süre (en az 6 ay) sonra elde edilebilen ve yavaş ilerleyen bir tedavidir. Bu yüzden sabırlı olunmalıdır. Tedavi sırasında hala yapamadıklarına odaklanmak yerine, olumlu değişiklikleri görmeye çalışın ve bunları çocuğunuzla paylaşın.
Öğrenme güçlüğü olan çocukları diğer çocuklardan ayıran birçok olumlu özellik vardır. Onları tanıyın ve büyümelerine yardımcı olun. Unutmayın ki Einstein, Leonardo da Vinci, Edison, Mozart, Walt Disney, Robin Williams, Carl Lewis gibi özel öğrenme güçlüğü çeken ancak ilgi ve yetenek alanlarında başarıya ulaşmış birçok ünlü insan var.

Detaylı Bilgi ve Randevu için Tıklayınız.

Anahtar Kelimeler: Kayseri Özgül Öğrenme Güçlüğü | Kayseri Özel Öğrenme Güçlüğü | Kayseri Disleksi | Kayseri Öğrenme Güçlüğü